گزیده ای از فرمان مبارک امام علی عليه السلام به مالک اشتر
بسم الله الرحمن الرحيم
اي مالک بدان من تو را به سوي کشوري فرستادم که پيش از تو دولتهاي عادل و ستمگري بر آن حکومت داشتند. و مردم به کارهاي تو همان گونه نظر مي کنندکه تو در امور زمامداران پيش از خود و همان را درباره تو خواهند گفت که تو درباره آنها مي گفتي . بدان افراد شايسته را با آنچه خداوند بر زبان بندگانش جاري مي سازد مي توان شناخت. بنابراين بايد محبوبترين ذخيره در پيش تو عمل صالح باشد. زمام هوا و هوس را در دست گير . و آنچه برايت حلال نيست نسبت به خود بخل روا دار. زيرا بخل نسبت به خويشتن اين است که راه انصاف را در آنچه محبوب و مکروه تو است پيش گيري. قلب خويش را نسبت به ملت خود مملو از رحمت و محبت و لطف کن و همچون حيوان درنده اي نسبت به آنان مباش که خوردن آنان را غنيمت شماري زيرا آنها دو گروه بيش نيستند : يا برادران ديني تواند و يا انسانهائي همچون تو .
به تصديق سخن چينان تعجيل مکن زيرا آنان گر چه در لباس ناصحين جلوه گر شوند خيانت مي کنند . بخيل را در مشورت خود دخالت مده زيرا که تو را از احسان منصرف و از تهي دستي و فقر مي ترساند و نيز با افراد ترسو مشورت مکن زيرا در کارها روحيه ات را تضعيف مي نمايند . همچنين حريص را به مشاورت مگير که حرص را با ستمگري در نظرت زينت مي دهد.
هرگز نبايد افراد نيکوکار و بدکار در نظرت مساوي باشند زيرا اين کار سبب مي شود که افراد نيکوکار در نيکي هايشان بي رغبت شوند و بدکاران در عمل بدشان تشويق گردند هر کدام از اينها را مطابق کارش پاداش ده.
بايد بهترين اوقات و بهترين ساعات عمرت را براي خلوت با خدا قرار دهي هر چند اگر نيت خالص داشته باشي و امور رعايا روبه راه شود همه کارهايت عبادت و براي خدا است .
هنگامي که به نماز جماعت براي مردم مي ايستي بايد نمازت نه نفرت آور و نه تضييع کننده باشد . [ نه آنقدر آنرا طول بده که موجب تنفر مامومين شود و نه آنقدر سريع که نماز را ضايع کني] چرا که در بين مردمي که با تو به نماز ايستاده اند هم بيمار وجود دارد و هم افرادي که کارهاي فوتي دارند.
به هيچ يک از اطرافيان و بستگان خود زميني از اراضي مسلمانان وامگذار و بايد طمع نکنند که قراردادي به سود آنها منعقد سازي که مايه ضرر ساير مردم باشد خواه در آبياري و يا عمل مشترک ديگر به طوري که هزينه هاي آنرا بر ديگران تحميل کنند . که در اين صورت سودش براي آنها است و عيب و ننگش برايت و در دنيا و آخرت.
هرگاه رعايا نسبت به تو گمان بد ببرند افشاگري کن و عذر خويش را درمورد آنچه موجب بدبيني شده آشکارا با آنان در ميان گذارو با صراحت بدبيني آنها را از خود برطرف ساز چه اينکه اينگونه صراحت موجب تربيت اخلاقي تو و ارفاق و ملاطفت براي رعيت است. و اين بيان عذر تو را به مقصودت در وادار ساختن آنها به حق مي رساند .
روح خوش بيني را کنار بگذار اگر پيماني بين تو و دشمنت بسته شد و يا تعهد پناه دادن را به او دادي جامه وفاء را بر عهد خويش بپوشان و تعهدات خود را محترم بشمار و جان خود را سپر تعهدات خويش قرار ده.زيرا هيچ يک از فرائض الهي نيست که همچون وفاي به عهد و پيمان مردم جهان با تمام اختلافاتي که دارند نسبت به آن اين چنين اتفاق نظر داشته باشند حتي مشرکان زمان جاهليت علاوه بر مسلمانان آن را مراعات مي کردند.
مبادا تملق را دوست بداري زيرا که آن مطمئن ترين فرصت براي شيطان است تا نيکوکاري نيکان را محو و نابود سازد . از منت بر رعيت به هنگام احسان بپرهيز و بيش از آنچه انجام داده اي کار خود را بزرگ مشمار و از اينکه به آنها وعده دهي و سپس تخلف کني برحذر باش.
باد دماغت را فرو بنشان حدت و شدت و قدرت دست و تيزي زبانت را در اختيار خود گير و براي جلوگيري از اين کار مخصوصا توجه به زبانت داشته باش که [ سخني بدون فکر نگوئي] و نيز در به کاربستن قدرت تاخير انداز تا خشمت فرو نشيند و مالک خويشتن گردي هرگز حاکم بر خويشتن نخواهي بود جز اينکه فراوان به ياد قيامت و بازگشت بسوي پروردگار باشي.
من از خداوند بزرگ با آن رحمت وسيع و قدرت عظيمش بر انجام تمام خواسته ها مسئلت دارم که من و تو را موفق دارد تا رضاي او را جلب نمائيم و کاري کنيم که نزد او و خلقش معذور باشيم همراه با مدح و ثناي نيک در ميان بندگان و آثار خوب در شهرهاو تماميت نعمت و فزوني شخصيت در پيشگاه او و نيز از او مسئلت دارم که زندگي من و تو را با سعادت و شهادت پايان بخشد . که ما همه بسوي او باز مي گرديم و سلام ودرود بر پيامبر خدا [ ص ] و دودمان پاکش باد سلامي فراوان و بسيار.
نامه ی 53 نهج البلاغه
برای مشاهده متن کامل فرمان امام به ادامه مطلب مراجعه شود
